نهاد جهاد دانشگاهی بر اساس ابلاغیه ستاد انقلاب فرهنگی در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ تاسیس می گردد و در تاریخ چهاردهم آبان ماه ۱۳۷۰ اساسنامه جهاد دانشگاهی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی بازنگری میشود. در این اساسنامه وظایف جدیدی به عهده این نهاد گذاشته می شود،که از آن جمله اجرای دوره های رسمی آموزش های علمی – کاربردی (بند ۷ ماده سوم) و ایجاد تشکیلات آموزشی متناسب با آن براساس قوانین و مقررات آموزش عالی (بند ۸ ماده سوم) می باشد. ازسوی دیگر،موضوع باز نگری اساسنامه جهاد دانشگاهی و وظایف مصرح درآن، با مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای آموزش های علمی – کاربردی کشور که به دنبال ایجاد دانشگاه جامع علمی – کاربردی (جامع تکنولوژی) بود، مصادف می گردد؛ لذا جهاددانشگاهی با مغتنم شمردن شرایط ایجاد شده، تلاش می کند با ایفای نقش موثر درتاسیس دانشگاه جامع علمی – کاربردی، اجرای دوره های علمی – کاربردی درکشور و به تبع آن در جهاد دانشگاهی را تسریع نماید. در ادامه معاونت آموزشی جهاددانشگاهی که مسئولیت ارائه آموزش ها در جهاد دانشگاهی را بعهده دارد، مقدمات پذیرش دانشجو را در سال ۱۳۷۷ فراهم می نماید. به گونه ای که در بهمن ماه همان سال، میزبان دانشجویان دوره های آموزش عالی علمی – کاربردی در مراکز وابسته خود می شود.
اجرای آموزش های عالی علمی – کاربردی درجهاددانشگاهی از ابتدای سال ۱۳۷۷ تا شهریور سال ۱۳۸۱ درقالب اداره کل مراکز آموزش معاونت آموزشی جهاددانشگاهی و پس ازآن به دلیل گسترش و توسعه این فعالیت و همچنین برای تحقق ایجاد تشکیلات مناسب( تصریح شده در اساسنامه جهاد دانشگاهی) مرکزآموزش عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی با تصویب هیات امناء جهاددانشگاهی، (۲۰/۱۲/۱۳۸۰) شکل می گیرد و اساسنامه آن در تاریخ ۱۸/۰۶/۱۳۸۱ به تصویب هیئت امناء جهاد دانشگاهی میرسد تا بتواند زمینه کسب مجوز رسمی از شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری را برای این فعالیت فراهم نماید. نهایتاً با سپری شدن ۸ سال این شورا درتاریخ ۲۰/۱۲/۱۳۹۰ اقدام به صدور مجوز تاسیس موسسه آموزش عالی علمی – کاربردی جهاددانشگاهی می نماید و اساسنامه موسسه در تاریخ ۱۴/۱۱/۱۳۹۱ به تصویب شورای گسترش وزارت علوم و تحقیقات و فناوری می رسد.و این خود سر آغاز فعالیت رسمی آموزش های علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی ، مطابق اساسنامه و مقررات آموزش عالی کشور است.
به دیگر سخن می توان فعالیت آموزش های عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی را از بدو تاسیس تاکنون در سه مقطع زمانی زیر توصیف نمود.مقطع اول: دوره راه اندازی آموزش های عالی علمی – کاربردی با بهره مندی از بستر اداره کل مراکز آموزش معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی به منظور ایجاد زیرساخت صف و ستاد و راهبری این فعالیت.
مقطع دوم: شکل گیری مرکز آموزش عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی به منظور رسمیت دادن این فعالیت در ساختار مصوب جهاد دانشگاهی و در راستای فراهم نمودن زیرساخت های لازم برای ایجاد تشکیلات رسمی این آموزش ها،متناسب با ضوابط و مقررات آموزش عالی کشور.
مقطع سوم: تاسیس موسسه آموزش عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی با هدف تثبیت این فعالیت و اخذ ماموریت رسمی از نظام آموزش عالی کشور در زیر نظام آموزش های علمی – کاربردی .
اضافه می نماید که فعالیت های آموزش های عالی علمی – کاربردی درجهاد دانشگاهی با برگزاری دوره های کاردانی ناپیوسته در ۹ مرکز و ۱۴ عنوان رشته محل در سال ۱۳۷۷ آغاز شد و طی دو دهه فعالیت با افزایش مراکز و تعدد مقاطع تحصیلی (کاردانی ناپیوسته،کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته ) توسعه یافته است. دوره های مذکور به روش ترمی،پودمانی (تجمیعی ،تک پودمان و تکدرس) و توسط مراکز: تبریز، ارومیه، اردبیل، نیر، کرمانشاه، سنندج، همدان، اهواز، اراک، نیم ور، ساوه، صنعتی اصفهان،کرمان، زرند، سیرجان، اشکذر، اردکان، زاهدان، زابل، بیرجند، گناباد، کاشمر، مشهد، بجنورد، سمنان، بابل، گرگان، رودسر، لنگرود، فومن، رشت، انزلی، کرج، قم، تهران(۱)، تهران(۲)، تهران(۳)، تهران(۴)، شیراز، یاسوج، شهرکرد، ملکان، زنجان، ایلام، بندرعباس، مراغه، و قزوین اجرا شده یا در حال انجام است.
نگاهی به گذشته
در بهمن ماه۱۳۷۷ با قرار گرفتن نام ۸ واحد جهاد دانشگاهی در دفترچه پذیرش دانشجو دانشگاه جامع علمی – کاربردی، زمینه تربیت تکنسین مورد نیاز کشور توسط جهاد دانشگاهی برای این زیر نظام آموزش عالی فراهم گردید .پذیرش از طریق آزمون سراسری و توسط سازمان سنجش آموزش کشور و بصورت دو مرحله ای که شامل آزمون کتبی و مصاحبه علمی( توسط واحد های جهاددانشگاهی )و با اعلام چند برابر اسامی ، انجام شد. در سنوات بعدی روش پذیرش غیرمتمرکز دو مرحله ای به روش تک مرحله ای بدون انجام مصاحبه، تغییر یافت و از سال ۱۳۹۲به بعد، پذیرش دانشجو ( بجز کارشناسی ارشد ) صرفاً از طریق سوابق تحصیلی صورت گرفت.
سیاستگذاری، هدایت، راهبری، هماهنگی و نظارت این آموزش ها طی سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ درسطح ستاد، توسط اداره کل مراکز آموزش وقت معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی، انجام شده است. این اداره کل با یک نیروی تمام وقت و یک نفر نیروی پاره وقت،فعالیت خود را در این زمینه شروع و با جذب تدریجی نیروی انسانی ،تعداد نیروهای خود را تا سال۱۳۸۱به۱۶نفر افزایش می دهد. هزینه های پرسنلی و اداری این افراد از محل بالاسری کسر شده از شهریه دانشجویان تامین وپرداخت گردیده است. (بالاسری شهریه از بهمن ماه سال ۱۳۷۷ به میزان ۱۰درصد که از مهرماه۱۳۸۳ به ۵ درصد تقلیل یافت)
فضای اختصاصی برای این فعالیت نیز از یک میز کار در محل طبقه چهارم دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی ( مقابل درب اصلی دانشگاه تهران) شروع و تا پایان سال ۱۳۸۱ به پنج اتاق با مساحت تقریبی ۱۵۰متر مربع افزایش می یابد. در ابتدای سال ۱۳۸۲ که مصادف با شروع به کار رسمی مرکز آموزش عالی علمی-کاربردی جهاددانشگاهی است، با خرید ساختمان، به مساحت۵۲۲ متر مربع و به ارزش ۱۳۰ میلیون تومان از محل در آمد های این فعالیت، ستاد آموزش های علمی – کاربردی ،در محل جدید واقع در خیابان وصال شیرازی،کوچه فردانش مستقر می گردد.
در سال های آغازین فعالیت مرکز آموزش عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی، دانشگاه جامع علمی کاربردی عمدتا توسط نیروهای سایر دستگاه های اجرایی دیگر (که به صورت پاره وقت با دانشگاه همکاری داشتند) اداره می شد و فاقد تشکیلات ، ساختار مناسب، شرح وظایف و مقررات وضوابط آموزشی… بود و عملاً نمی توانست به طور موثر ماموریت های نظارتی خود در راستای ساماندهی مراکز آموزش را به انجام رساند؛ لذا همکاری تنگا تنگ جهاد دانشگاهی در این دوره با دانشگاه برای رفع نقیصه های مذکور، قابل توجه بوده است. مساعدت مالی ۵۰ میلیون تومانی جهاددانشگاهی در اوایل سال ۱۳۷۸ به دانشگاه برای خرید ساختمان ملکی در خیابان شهیدکبکانیان ، پیشنهاد ساختار و نمودار سازمانی دانشگاه و مراکز آموزش، تهیه نرم افزار خدمات آموزشی ، تولید کتب و منابع درسی، تدوین مقررات و ضوابط آموزشی و کار برگ های مورد نیاز، تدوین دوره ها و… از جمله این همکاری ها بوده است.
از دیگر اقدامات انجام شده، در سال های آغازین فعالیت مراکز آموزش عالی علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی(که تحت عنوان شعبه فعالیت می نمودند) ایجاد زیر ساخت های لازم برای ارائه آموزش های کارگاهی و عملی در مراکز بود، لذا تجهیز متمرکز آزمایشگاه ها و کتابخانه های مراکز، توسط ستاد مرکزی آموزش های علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی جزو ضروریاتی بود که در راستای حفظ کیفیت آموزش ها صورت می گرفت و هزینه های آن به صورت کمک بلاعوض یا اعطای تسهیلات وام قرض الحسنه تامین می گردید. این اقدام در سال های اخیر به روش اعطای وام تجهیز و وام پروژه ساختمانی استمرار یافته است.
در زمینه خرید یا احداث فضای کالبدی مراکز نیز، ستاد مرکزی از بدو فعالیت تاکنون ، تلاش نموده است با اعطای وام از محل درآمدها، اخذ وام از بانک ها به نام خود،منابع مالی ایجاد شده ناشی از تمرکز وجوه شهریه و یا مدیریت هزینه و استمهال در پرداخت دیون خود (حق نظارت) به دانشگاه جامع علمی – کاربردی، زیر ساختهای لازم را برای این فعالیت ها، تامین نماید. امروزه با استعانت از الطافت بی کران الهی و با همت و تلاش های واحدهای جهاد دانشگاهی و مراکز آموزشی آن، ستاد مرکزی آموزش های علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی و دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، اکثر مراکز آموزش علمی – کاربردی با ایجاد یا توسعه فضاهای آموزشی مناسب و تملیکی توانسته اند علاوه بر تامین نیازهای آموزشی، اعتبار و ارزش افزوده قابل توجهی را برای مجموعه جهاد دانشگاهی فراهم نمایند.
همگام با مراکز، سازمان مرکزی آموزش های علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی نیز ، با اتکا به منابع خود و تامین هزینه ، ساختمان جدید( فعلی) خود را در اواخر سال۱۳۸۷ به مساحت حدود ۱۲۰۰متر مربع و به ارزش تقریبی ۲میلیارد تومان (واقع در خیابان وصال شیرازی کوچه بلخ) خریداری و فعالیت های خود را توسعه داده است.
به منظور ایجاد مکانیزم های نظارتی، ارتقای شیوه مدیریت منابع مالی، هدفمند نمودن هزینه ها و هم افزایی منابع برای کمک به مراکز آموزشی، از ابتدای شروع فعالیت های آموزش های علمی – کاربردی جهاد دانشگاهی ، شیوه تمرکز دریافت شهریه تحصیلی دانشجویان مورد توجه قرار گرفته است. این اقدام در ابتدا از طریق حسابهای غیر قابل برداشت بانکی بنام واحد های جهاد دانشگاهی مجری دوره های آموزشی و در سالهای اخیر با توسعه خدمات بانکی ، از طریق حساب متمرکز و سراسری موسسه استمرار یافته است.
